Deze beknopte beleidssamenvatting heeft tot doel u, met een paar grote passen, inzage te geven in de belangrijkste of meest opvallende ontwikkelingen van het afgelopen jaar.
2019 was een mooi jaar waarin we met elkaar een aantal belangrijke besluiten hebben genomen die -met name voor de langetermijnontwikkeling van Venlo- van groot belang zijn. In het bijzonder zullen de besluiten over het nieuwe perspectief op het Kazernekwartier en de doorontwikkeling van de Vierpaardjes naar verwachting als belangrijke beeldbepalende ontwikkeling de komende jaren onze aandacht vragen. Iets kleiner van omvang, maar niet minder beeldbepalend was de overzichtstentoonstelling van het werk van Evert Thielen. Niet eerder bezochten zoveel bezoekers het Limburgs Museum en onze binnenstad. Nog niet eerder stond Venlo zo lang en zo vaak positief in de belangstelling.
Deze jaarrekening sluit direct aan op de met u afgesproken activiteiten uit de programmabegroting 2019-2022. Veel is er het afgelopen jaar gedaan, het meeste is gelukt. Maar het zijn van het bestuur van een (grote) gemeente betekent ook het hebben en continu onderhouden van een goed gevoel bij de belangrijkste ontwikkelingen in de samenleving, en vaak belangrijker nog, in de lokale gemeenschap. Van ons en van u wordt een permanente, luisterende houding gevraagd en een voortdurende zoektocht en ontwikkeling naar een groter aanpassingsvermogen om adequaat invulling te (kunnen) geven aan de maatschappelijke opgaven van vandaag en die van morgen. Zaken kunnen altijd beter en kunnen, afhankelijk van bestuurlijke voorkeuren, ook altijd anders. Ook in Venlo. Dit organisch proces is binnen een steeds weer veranderende, maatschappelijke en politiek-bestuurlijke context meestal complex en in wezen nooit af. Veel is in 2019 gelukt, soms gaan er echter dingen mis en soms zijn uitkomsten niet altijd wat we ervan hadden verwacht. Dat is niet uniek voor Venlo. U leest hier meer over in deze beleidssamenvatting en in deze jaarrekening.
Het afgelopen jaar was het tweede jaar van de huidige collegeperiode, het in bestuurlijk opzicht eerste volledige verantwoordingsjaar. Belangrijk speerpunt voor ons college was en is de realisatie van een samenlevingsagenda. Nadat we in 2018, direct na aanvang van onze installatie, in gesprek zijn gegaan met de inwoners, hebben we het afgelopen jaar gebruikt om op basis van alle informatie, die we tijdens die gesprekken hebben verzameld, een aanpak te formuleren. Een aanpak die volgens ons recht doet aan de verwachtingen, maar ook aan ieders rol en bijdrage aan de realisatie daarvan.
En dat betekent dat de zaken die door de gemeente Venlo dienen te worden gedaan maximaal goed worden gedaan. Goed onderhoud, goed toezicht en goede publieke dienstverlening. Dat we daar in 2019 meetbare vorderingen hebben gemaakt, is bijvoorbeeld zichtbaar aan de fors gedaalde telefonische wachttijd van meer dan 3 minuten in 2018 naar minder dan een halve minuut het afgelopen jaar. Een luisterend oor begint immers bij verbinding.
Daarnaast een luisterend oor voor de wensen en mogelijkheden die er zijn in de gemeenschap zelf. Niet in een leidende, bepalende rol, maar een stimulerende of zelfs volgende. Dat kan zijn bij wijze van ondersteuning, in de vorm van huisvesting, van gerichte aandacht of in een enkel geval zelfs een financiële bijdrage. Niet enkel de gemeente in zijn kracht, maar juist ook de gemeenschap zelf. We hebben in 2019 de eerste stappen gezet, het is nu zaak om die in 2020 een vervolg te geven.
Het afgelopen jaar heeft onze organisatie uiteraard niet stil gezeten. Verbeteringen in het P&C-proces, de doorontwikkeling van programmatisch werken en de doorontwikkeling binnen het sociaal domein zijn, net als in 2018, gewoon doorgegaan. Daarbij merken we op dat er ten aanzien van de wijze waarop er binnen de organisatie wordt gestuurd inmiddels een stevige kwaliteitsslag heeft plaatsgevonden. Vanuit de zes programma's werken programmamanagers dagelijks aan hun opgaven. Ieder op zichzelf, maar ook met elkaar en met onze organisatie om Venlo nog beter, socialer, mooier, veiliger, schoner en duurzamer te maken. Onder leiding van een directie die strategisch en planmatig stuurt op de wijze waarop onze teams invulling geven aan de realisatie van de door u vastgestelde programmabegroting. Daarbij is er veel oog voor professionaliteit en vitaliteit van medewerkers.
Dat dit geen absolute garantie biedt tegen tegenvallers moge helder zijn. Wel hebben we er vertrouwen in dat tegenvallers eerder dan in het verleden het geval was sneller zichtbaar worden en concreet kunnen worden aangepakt.
Net als vorig jaar lag het zwaartepunt binnen het sociaal domein, specifiek binnen het programma Gezond en actief Venlo, opnieuw op het verder terugdringen van het financieel tekort. En wellicht nog belangrijker om te vermelden is dat we daarin lijken te zijn geslaagd en daarbij hebben we de inhoudelijke doorontwikkeling op het gebied van een aantal belangrijke beleidsterreinen niet uit het oog hebben verloren. Waarbij tegen de achtergrond van de beoogde transformatie lichte zorg en ondersteuning (meer) in de plaats zijn gekomen van zwaardere vormen en preventie meer aandacht krijgt. Natuurlijk hebben we veel energie gestoken in jeugdzorg en sociale basis, maar we hebben ook veel aandacht gegeven aan activiteiten als Rookvrije Generatie, Dementievriendelijk Venlo, Een tegen Eenzaamheid en Jongeren op Gezond Gewicht. Daarnaast hebben we samen zorgkantoor en met zorgverzekeraar VGZ de projecten 'Keer diabetes 2 om' en 'de regionale aanpak valpreventie voor ouderen' geïnitieerd.
In 2019 hebben de colleges van B&W in Noord-Limburg veel tijd en energie gestoken in een gezamenlijke ambitie. De ambitie om in Noord-Limburg de gezondste regio van Nederland of misschien zelfs van Europa tot stand te brengen. In december werd er door de regio Noord-Limburg (de acht Noord-Limburgse gemeenten) en de provincie Limburg een convenant gesloten over een gezamenlijke regionale investeringsagenda voor Noord-Limburg. Een agenda met een stevige ambitie en €20 miljoen van de regio en €20 miljoen van de provincie Limburg. Een agenda die ook werd vertaald naar een bid voor een regiodeal. Rijksmiddelen die beschikbaar worden gesteld om de brede welvaart in onze regio verder te versterken. Middelen ook, van Rijk en provincie, als cofinanciering van onze eigen (regionale) ambities. Doelen genoeg in onze regio en in Venlo, een wenkend perspectief op een verdere versterking van onze positie door investeringen in de Greenportontwikkeling, de Brightlandscampus en onze bereikbaarheid. Nodig om de welvaart van Venlo en de regio ook voor de toekomst veilig te stellen.
Inmiddels kennen we de uitkomst en kan de regio Noord-Limburg een Rijksbijdrage tegemoet zien van €17,5 miljoen. Beide sporen, zowel de investeringsagenda als de regiodeal, worden opgenomen in één regionaal uitvoeringsprogramma dat in 2020 aan de colleges zal worden voorgelegd. Uiteraard pas, nadat de gemeenteraden de nieuwe regionale strategische visie hebben vastgesteld.
Onze regionale economie draaide het afgelopen jaar nog steeds, zij het iets minder hard dan het jaar ervoor, op volle kracht. En dat is goed nieuws voor onze ambitie om zoveel mogelijk inwoners te begeleiden naar betaald werk. Dankzij dit gunstig economisch tij en onze aanpak vonden het afgelopen jaar opnieuw meer inwoners vanuit de bijstand de weg naar betaald werk. Als gevolg daarvan nam in 2019 het aantal bijstandsgerechtigden verder af van circa 3.150 naar 2.836. En hoewel onze ambitie nog iets hoger lag, is dat is een mooi resultaat! Niet alleen financieel voor onze uitgaven, maar vooral ook voor de huishoudens die we hiermee hebben kunnen helpen.
Die toegenomen uitstroom uit de bijstand naar betaald werk neemt echter niet weg dat er in onze gemeente nog steeds sprake is van armoede. Van huishoudens die veel moeite moeten doen om maandelijks aan hun financiële verplichtingen te voldoen en daardoor weinig mogelijkheden hebben om volwaardig te participeren in onze gemeenschap. Ondanks onze ambities met het door u in november 2018 vastgestelde armoedebeleid was er het afgelopen jaar opnieuw sprake van een stevige onderuitputting op onze uitgaven voor minimabeleid. Natuurlijk zal de economische groei en de daarmee toegenomen welvaart hierin een rol hebben gespeeld. Maar wij verwachten ook dat er andere factoren zijn, die verklaren waarom we enerzijds zoveel middelen ongebruikt op de kast laten liggen en anderzijds zoveel huishoudens niet worden bereikt. Met u hebben we voor dit najaar een actualisatie van het armoedebeleid afgesproken.
Venlo groeide ook het afgelopen jaar voor het negende jaar op rij door naar inmiddels 101.816 inwoners, een toename van 213. Inmiddels begint het sterfteoverschot echter ook op te lopen, afgelopen jaar naar 84. En omdat Venlo nog steeds een (afnemend) binnenlands vertrekoverschot heeft betekent dit dat de bevolkingsgroei per saldo geheel wordt verklaard door een immigratieoverschot dat afgelopen jaar 420 bedroeg. Venlo verandert, de Venlose bevolking verandert mee. Steeds meer Venlonaren hebben niet-Venlose roots.
En omdat dit groeiend aantal inwoners ergens moeten (kunnen) wonen, is onze woningvoorraad opnieuw gegroeid. De bevolkingssamenstelling verandert en daarmee ook hetgeen er aan woonruimte wordt toegevoegd. We noteerden een breed palet variërend van studentenstudio's en short-stayruimten tot huurwoningen en levensloopbestendige koopwoningen. Venlo verandert, de woningmarkt verandert mee.
Deze intensivering van de bouwproductie in Venlo vertaalt zich niet alleen in meer woonruimten en tientallen bouwprojecten, maar ook in hoger dan verwachte bouwleges. Iets meer dan €1.000.000 werd er aan bouwleges geïnd voor een veelvoud aan investeringen in een aantrekkelijkere en economisch sterkere stad.
Ook wat betreft de ontwikkeling van onze financiële gezondheid was 2019 een mooi jaar. Ons weerstandsvermogen en onze solvabiliteitsratio verbeterden zichtbaar dankzij een stringent financieel beleid, budgetdiscipline en de uitvoering van het door u vastgestelde beleid. Met name op het gebied van zorg en welzijn, maar ook ten aanzien van de grondexploitaties zijn we er in geslaagd om risico's te beheersen en (de omvang) zelfs iets terug te brengen. Aan de inkomstenkant profiteerden we opnieuw van grondverkopen en van een (veel) hoger dan geraamde opbrengst als gevolg van nieuw uitgegeven omgevingsvergunningen.
Weliswaar hebben we de door uw gemeenteraad vastgestelde streefcijfer inmiddels gerealiseerd, maar nog steeds verkeert Venlo achter in het peloton van gemeenten wat betreft financiële weerbaarheid. Wij zitten nog altijd op de grens van de klasse ‘meest risicovol’ op basis van het gemeenschappelijk financieel toezichtkader van de provinciaal toezichthouders. Daarnaast moeten we waakzaam blijven voor (mogelijke) tegenvallers en de in de begroting opgenomen opdrachten uitvoeren. We hebben echter reden om optimistisch te zijn en voorzien, bij ongewijzigd beleid en vormbehoud, een verdere verbetering in de komende jaren.
Tot slot. Hoewel er in 2019 zichtbaar veel is gerealiseerd, is er eveneens veel tijd en energie gestoken in (beleids- en project-) voorbereiding en -ontwikkeling. Zaken die of relatief onzichtbaar zijn en blijven voor u, als gemeenteraad. Maar wel zaken die noodzakelijk zijn om uiteindelijk al die resultaten te kunnen boeken waarop we in Venlo gezamenlijk zo trots kunnen zijn.